W Polsce działają trzy Kościoły, które określają się mianem „ewangelickich”: Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko-Reformowany oraz Kościół Ewangelicko-Metodystyczny.
Wszystkie one należą do wyznań protestanckich, niemniej różnią się między sobą nie tylko w sprawach doktrynalnych tudzież obrzędowych, ale również w kwestii samego pochodzenia:
1) Kościół Ewangelicko-Augsburski stanowi kontynuację ruchu reformacyjnego, który zapoczątkował w XVI wieku Marcin Luter, czyli luteranizmu;
2) Kościół Ewangelicko-Reformowany rozwinął się na podstawie doktryny teologicznej propagowanej m.in. przez Jana Kalwina w XVI wieku, czyli na podstawie kalwinizmu;
3) Kościół Ewangelicko-Metodystyczny należy do nurtu metodystycznego, który powstał wewnątrz Kościoła anglikańskiego, a następnie wyodrębnił się z niego w XVIII wieku. Za twórcę metodyzmu uznaje się braci Johna oraz Charlesa Wesley'ów.
Korzenie Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego i Kościoła Ewangelicko-Reformowany sięgają zatem początków reformacji, natomiast Kościół Ewangelicko-Metodystyczny stanowi pokłosie tego, co nazywane bywa II falą reformacji. Z tego względu wspólne omawianie wszystkich trzech kościołów mogłoby być mylące – odwołują się one bowiem do innych odłamów, tradycji protestanckich.
Dla zachowania porządku poniżej zostaną więc omówione różnice, jakie zachodzą pomiędzy Kościołem Ewangelicko-Augsburskim (luteranizmem) oraz Kościołem Ewangelicko-Reformowanym (kalwinizmem) a Kościołem Katolickim.
DOKTRYNA – PIĘĆ ZASAD PROTESTANTYZMU
Ewangelicy wyznają tzw. Pięć Zasad Protestantyzmu, które zostały sformułowane w XVI wieku podczas reformacji. Są to kolejno:
• protestancka zasada „Sola scriptura” („Tylko Pismo” ) zakłada, że jedynym, nieomylnym i samowystarczalnym źródłem wiary chrześcijańskiej jest Biblia. W efekcie wszelkie dogmaty i praktyki religijne, które nie są zgodne z Pismem Świętym, należy odrzucić. Działem teologii, który zajmuje się określaniem tego, które nauki są błędne, a które właściwe, jest skrypturologia.
Z kolei Kościół katolicki uznaje, że źródłem wiary kompatybilnym, równie istotnym i ściśle połączonym z Biblią, jest żywa – bo kontynuowana przez biskupów – Tradycja apostolskai związany z nią Urząd Nauczycielski Kościoła (urząd ten tworzy kolegium biskupów z papieżem na czele, a jego zadaniem jest interpretowanie zarówno Pisma, jak i Tradycji, a zatem określenie dogmatów wiary oraz prawd moralnych).
Przykładem zastosowania zasady „Sola scriptura” jest odrzucenie przez protestantów dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP oraz Wniebowzięciu NMP.
• zasada „Sola fide” („Tylko wiarą”) zakłada, że grzeszny człowiek może być usprawiedliwiony wobec Boga tylko przez swoją wiarę w Jezusa Chrystusa, a nie przez dobre uczynki; dobre uczynki stanowią natomiast owoc wiary i potwierdzają jej autentyczność, ale same w sobie nie zapewniają odpuszczenia grzechów.
• zasada „Sola gratia” („Tylko łaska”) opiera się na założeniu, że człowiek może być zbawiony tylko z łaski Boga, przy czym owa łaska jest darem, a nie wynagrodzeniem za dobre uczynki. Tym samym grzesznik na swoje zbawienie nie na możliwości w żaden sposób zapracować, a protestanci odrzucają zarówno naukę o czyśćcu, jaki odpustach.
Obecnie zasada „sola fide” oraz zasada „sola gratia” nie stanowią już o podziale pomiędzy katolicyzmem a protestantyzmem. Po kilku stuleciach nieporozumień udało się bowiem Kościołowi katolickiemu oraz Światowej Federacji Luterańskiej dojść do kompromisu. Owocem tych rozmów i rozważań jest podpisana przez obie strony w 1999 r. „Wspólna deklarację na temat nauki o usprawiedliwieniu”. Pochodzące z niej poniższe trzy fragmenty w dość wyczerpujący, ale również przystępny sposób obrazują osiągnięty konsensus oraz współczesne stanowisko obu wyznań:
• „Wspólnie wyznajemy: Tylko z łaski i w wierze w zbawcze działanie Chrystusa, a nie na podstawie naszych zasług zostajemy przyjęci przez Boga i otrzymujemy Ducha Świętego, który odnawia nasze serca, uzdalnia nas i wzywa do dobrych uczynków.”
• „Wyznajemy wspólnie, człowiek w odniesieniu do swojego zbawienia jest zdany zupełnie na zbawczą łaskę Boga. Wolność, którą posiada w odniesieniu do ludzi i spraw tego świata, nie jest wolnością dotyczącą jego zbawienia. Oznacza to, że jako grzesznik podlega osądowi Bożemu i nie jest zdolny zwrócić się do Boga o ratunek, zasłużyć na swoje usprawiedliwienie przed Bogiem lub własnymi siłami osiągnąć zbawienie .Usprawiedliwienie dokonuje się tylko z łaski.”
• „Wyznajemy wspólnie, że dobre uczynki - życie chrześcijańskie we wierze, nadziei i miłości - wynikają z usprawiedliwienia i są jego owocami.”
Należy dodać, że wciąż istnieją pewne różnice dotyczące nauki o usprawiedliwieniu między wyznaniem katolickim a wyznaniem luterańskim, ale nie są one już powodem wzajemnych potępień doktrynalnych; są to dla obu stron różnice dopuszczalne.
• zasada „Solus Christus” („Tylko Chrystus”) mówi o tym, że jedynym pośrednikiem między Bogiem Ojcem a człowiekiem jest Jezus Chrystus. Na podstawie tej zasady wyznania protestanckie odrzucają zatem zarówno kult Maryi, jak i kult świętych oraz możliwość ich wstawiennictwa za ludzi u Boga.
• zasada „Deo gloria” („Tylko Bogu chwała”) zakłada, że wszelka chwała należna jest jedynie Bogu. Na podstawie tej zasady protestantyzm odrzuca nie tylko wspomniany kult świętych, ale również kult relikwii i obrazów.
PRAKTYKI RELIGIJNE
• w obu Kościołach są uznawane tylko dwa sakramenty: chrzest i komunia święta (Wieczerza Pańska), która udzielana jest pod dwoma postaciami;
• w Kościołach ewangelickich nie ma bierzmowania, ale jest obrzęd konfirmacji, w trakcie którego młodzież zostaje wprowadzona do grona dorosłych członków wspólnoty, ślubując wierność Chrystusowi oraz Kościołowi (trzeba podkreślić, że konfirmacja nie jest sakramentem!)
• nie ma spowiedzi usznej, jest tylko spowiedź powszechna;
• ponieważ małżeństwo nie jest sakramentem, Kościoły ewangelickie uznają rozwody cywilne (chociaż ich nie pochwalą). Osoby rozwiedzione mają prawo przyjmować komunię.
• w przypadku Kościołów ewangelickich nie mówi się o mszach świętych, ale wyłącznie o nabożeństwach.
ORGANIZACJA
• Kościoły wywodzące sięz tradycji protestanckiej, w tym Kościoły ewangelickie, nie uznają władzy papieża ani nie mają swojego odpowiednika papieża; w rezultacie każdy Kościół /wspólnota wyznaniowa rządzi się własnymi prawami, posiada odrębny ustrój i duchowieństwo;
• Zarówno w Kościele Ewangelicko-Augsburskim, jak i Ewangelicko-Reformowanym, w strukturach organizacyjnych działają nie tylko duchowni, ale również wierni świeccy;
• Duchownych w omawianych tu Kościołach ewangelickich nie obowiązuje celibat;
• W Kościele Ewangelicko-Reformowanym kobiety mogą zostać duchownym, w Kościele Ewangelicko-Augsburskim – kobiety są ordynowane wyłącznie na urząd diakona
• w przeciwieństwie do Kościoła katolickiego, w którym panuje ustrój hierarchiczny, w Kościele Ewangelicko-Augsburskim panuje ustrój synodalno-konsystorski, a w Kościele Ewangelicko-Reformowanym – synodalno- prezbiterialny.
Czy katolik może przyjąć komunię w Kościele ewangelickim?
Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego obowiązującym w Kościele katolickim szafarzem sakramentu Eucharystii tylko kapłan ważnie wyświęcony (KPK, kan.900).
W związku z tym, że w Kościołach ewangelickich nie ma sakramentu kapłaństwa, a więc nie została zachowana sukcesja apostolska, katolik nie powinien przyjmować w nich komunii świętej.
Należy także zaznaczyć, że Kościół Katolicki, Kościół Ewangelicko-Augsburski oraz Kościół Ewangelicko-Reformowany różnią się między sobą w rozumieniu przemiany substancji podczas Eucharystii:
• Kościół katolicki przyjmuje naukę o transsubstancjacji, która zakłada trwałą i rzeczywistą przemianę chleba w Ciało i wina w Krew Jezusa Chrystusa;
• Kościół Ewangelicko-Augsburski opowiada się za konsubstancjacją, tj. rzeczywistą, ale odwracalną przemianę chleba w Ciało i wina w Krew Jezusa Chrystusa (po skończonej Eucharystii konsekrowane hostie stają się zwykłymi hostiami, a konsekrowane wino – zwykłym winem)
• Kościół Ewangelicko-Reformowany uznaje, że w trakcie sprawowanego sakramentu Eucharystii do przemiany nie zachodzi wcale; Wieczerza Pańska nie jest powtórzeniem ofiary, ale jej przypomnieniem, opowiedzeniem; natomiast chleb i wino stanowią znaki Ciała i Krwi Jezusa, ale nie są Ciałem i Krwią Jezusa w rzeczywistości.
Informator
Kiedy spowiedź jest nieważna lub świętokradcza?
Spowiedź może być uznana za nieważną z trzech powodów: ze względu na brak uprawnień kapłana do spowiadania i rozgrzeszania oraz ze względu na popełnione przez penitenta świętokradztwo bądź jego brak dyspozycji.Szafarzem sakramentu pokuty w Kościel...
Jak uzyskać odpust zupełny i cząstkowy?
Cytując konstytucję apostolską „Indulgentiarum doctrina” papieża Pawła VI, odpustem w Kościele katolickim nazywa się „darowanie przed Bogiem kary za grzechy, zgładzone już co do winy”. Jaka jest zatem relacja między odpustem a rozgrzeszeniem udzie...
Co oznaczają kolory szat liturgicznych? Kiedy obowiązują?
W Kościele katolickim do kanonu kolorów liturgicznych należą: biały, czerwony, zielony, fioletowy, czarny i różowy. Co symbolizują poszczególne barwy? Kiedy obowiązują? Dlaczego czasami kapłani zakładają złote oraz srebrne szaty? Odpowiedzi na te ...
Czy przed chrztem świętym trzeba iść do spowiedzi?
Czy przed chrztem świętym trzeba iść do spowiedzi? Tak, chociaż w tym przypadku obowiązek wynika bardziej z przyjętego w Kościele katolickim zwyczaju, a nie z samych przepisów. Prawo kościelne nie zajmuje się bowiem bezpośrednio kwestią spowiedzi ...
Czym się różni kościół anglikański od katolickiego?
Kościół anglikański oddzielił się od Kościoła katolickiego w pierwszej połowie XVI w., czyli w okresie reformacji. Z tego względu nierzadko bywa zaliczany do wyznań protestanckich.Tymczasem, biorąc pod uwagę przyjętą doktrynę oraz obowiązują...
Apel Jasnogórski online
Codziennie o godzinie 21:00 na Jasnej Górze rozbrzmiewają dzwony, wzywające do wieczornej modlitwy w KaplicyCudownego Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej. Apel Jasnogórski to modlitwa skierowana do Matki Bożej w intencji Ojczyzny i Kościoła, kt...
Modlitewnik
Modlitwa o wstawiennictwo Ojca Pio
Litania na Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
Litania do św. Józefa
Litania do Matki Bożej Różańcowej
Litania do Krzyża Świętego
Litania do Najświętszego Serca Pana Jezusa
Suplikacje (modlitwa)
Modlitwa za rodziców
Modlitwa o pogodę ducha
Modlitwa za dusze w czyśćcu cierpiące
Modlitwa za dzieci
Modlitwa o szczęśliwy poród, zdrowie matki i dziecka
